Tiache
‘Je moet in je naam groeien’
Dat Robinson na zijn geboorte van zijn grootvader Nicolaas Jouwe, zijn avo, de traditionele naam Tiache kreeg, wat Paradijsvogel betekent, verbaast eigenlijk niemand die Robinson al langer kent. Zijn kwikzilverachtige creativiteit, zijn vrolijkheid en zijn voorliefde voor fantastische films en verhalen, creatieve tekenstijl en ondeugende streken maakte hem in zijn jeugd al een echt paradijsvogeltje. Zijn ouders hadden hun eerste zoon vernoemd naar de Amerikaanse Motown artiest Smokey Robinson en naar Robinson Crusoe. Het zou nog even duren eer Robinson gewend raakte aan zijn adatnaam Tiache.
De naam Tiache ging pas echt tot hem spreken toen hij ook zijn muzikale talenten ontdekte. Dat kwam nadat hij in de ban was geraakt van Joni Mitchell toen hij een jaar of vijftien was. Hij begon gitaar te spelen, maar stapte na een jaar over op de piano. In 2012 won hij, op zijn negentiende, de eerste editie van Papoea's Got Talent. Een competitie deelnemers uit verschillende disciplines, die in het Bijlmerpark Theater werd gehouden. Hij won met zijn uitvoering van ‘A Case of You’, een bekend nummer van Joni Mitchell, waarbij hij zichzelf op de piano begeleidde. Met de ontwikkeling van zijn muzikale talenten kwam ook steeds meer de omarming van zijn Papoea-identiteit. De betekenis van zijn adatnaam Tiache begon meer tot hem door te dringen. Zo vertelde hij in die tijd als hij zijn eerste compositie uitvoerde. Dat nummer, dat hij in 2017 componeerde was getiteld Bird of Paradise. Het was een ode aan de naam die hij van zijn grootvader, zijn avo, Nicolaas Jouwe, had gekregen. Ook diens vader droeg de naam Tiache.
De vader van Nicolaas Jouwe was stamhoofd in Kayu Pulo. Een op houten palen gebouwd vissersdorpje in de Baai van Hollandia, de toenmalige hoofdstad van Nieuw-Guinea. De Jouwes leverden daar al tijden lang het stamhoofd. Ook de oude Tiache had overigens al een Nederlandse naam. Want sinds de komst van de zending en de missie en de invoering van de burgerlijke stand, werden Papoea's gestimuleerd om hun kinderen christelijke namen te geven. Dus Robinsons overgrootvader heette behalve Tiache ook Pieter. De bestuursambtenaar en antropoloog Galis schreef in 1955 een proefschrift over de Papoea’s van de Humboldtbaai, het gebied waarin ook Kayu Pulo ligt. In het boek heeft hij een lijst met namen opgenomen die in de baai veel gebruikt werden. Galis beschrijft dat de oudere Papoea’s die ver voor de oorlog geboren waren in veel gevallen hun chistelijke namen niet meer precies wisten, maar hun adatnamen wel.
Toen de oude Tiache/Pieter in 1922 naar de burgerlijke stand om de geboorte van zijn eerste zoon aan te geven wilde hij hem Tjuara noemen, wat heerser of leider betekent. Maar de ambtenaar raadde het stamhoofd aan om zijn zoon Nicolaas te noemen, naar de bekende beschermheilige van kinderen en van vissers. Zo gezegd, zo gedaan. Toch gaf de oude Tiache zijn eerst geboren zoon ook zijn adatnaam mee. Nicolaas Jouwe zou later een bekende Papoea's Papoea-leider worden en een van de twee vice-voorzitters van de Nieuw-Guinea Raad, het parlement dat in 1961 door de Nederlanders was geïnstalleerd. Van de oude Tiache is bekend dat hij een bijzonder kundige houtsnijder was. Een vakmanschap dat hij ook bleef beoefenen toen hij zijn rechter onderarm verloor, nadat hij vlak na de Tweede Wereldoorlog een oude granaat had opgepakt die in zijn hand ontplofte. Toen hij met rechts niet meer kon houtsnijden, leerde hij zich links houtsnijden aan.
Voor Robinson, de jonge Tiache, was het zijn adatnaam die hem inspireerde om tijdens zijn optredens te vertellen over de overeenkomsten die hij ziet tussen wat de Papoea's is overkomen en het lot van de LHBTI+ gemeenschap, waar hij ook deel van uitmaakt. Je moet in je naam groeien, zegt hij tijdens zijn optredens. Zijn eindperformance op het conservatorium van Utrecht kreeg de titel Bird of Paradise. Voor de show liet hij een speciale kleurige disco-outfit ontwerpen door een modestudent. Met het programma toerde hij in verschillende kleine theaters. Het nummer Bird of Paradise voerde hij de afgelopen jaren regelmatig op tijdens herdenkingen en in musea. Inmiddels heeft hij samen met andere Papoeajongeren van The Young Papua Collective de EP Saudara Papua opgenomen.
“Een paradijsvogel wil zich laten zien en wil ook tonen dat alle kleuren die hij bezit er mogen zijn”, zegt hij. Die drang om gezien te mogen worden, sprak ook uit zijn vroegere uitvoeringen van ‘A Case of You’ waarmee hij jaren geleden ‘Papua’s Got Talent’ won. Hij speelde het nummer voor het eerst in het openbaar tijdens een open-mic-avond op zijn middelbare school in Den Haag, niet lang voor Papua’s Got Talent. Hij zong het nummer eigenlijk voor één iemand in het publiek, een jongen waarmee hij het begin van een diepere relatie voelde. Maar die werd echter in de kiem gesmoord door een overvloed aan botte reacties van schoolvrienden van de jongen. Het optreden was een succes. Ook voor leraren die weinig enthousiasme konden opbrengen voor Robinson als leerling, omdat hij in de klas vaak matig oplette. “Een leraar waarvan ik het idee had, dat hij mij niet zo mocht, omhelsde mij na het optreden met vochtige ogen”, vertelt hij. Maar het belangrijkst was de reactie van die ene jongen. “Hij kwam na afloop van de avond op mij af, pakte mijn handen en zei over mijn optreden: dit is jouw bestemming in het leven, dit is wat je moet gaan doen.” (Bekijk hoe Robinson dit verhaal ooit vertelde tijdens Delft Vertelt.)
In het audioverhaal zegt hij dat de paradijsvogel hem ook inspireert voor de nieuwe voorstelling die hij in gedachten heeft. Met het gebruik van de paradijsvogel als ispiratiebron zet hij een echte Papoeatraditie voort.